Saltanata karşı Hoca Sadık: Tanzimat’ta Devrimci İslam
İstanbul 1869: Sarıyerli namıyla meşhur, ulemâdan Hoca Mehmed Sadık Efendi saltanat karşıtı vaazlar verdiği için 1869’da Kudüs’e sürülür ve sürgünde 19. yüzyıl Osmanlı düşüncesinin en çarpıcı ve nevi şahsına münhasır eserini kaleme alır: Tanzîr-i Telemak. Hoca Sadık, Fenelon’un meşhur Telemak’ına bir nazîre olarak kaleme alınmış bu eserde eşitlik ve adelet mücadelesi temelli bir dinler ve […]
Kürtler, “İlk Gece Hakkı” ve Ötesi
Taner Akçam’ın son kitabı Ermeni Soykırımı’nın Kısa Bir Tarihi hayli ilgi gördü. Kitabın yayımlandığı günlerde Gazete Duvar’dan Filiz Gazi’nin Akçam’la yaptığı söyleşide yer alan bir cümle ise bir grup Kürt araştırmacı ve aydının imza toplayarak Akçam’ı özür dilemeye davet etmesiyle tartışmaların odağına oturdu. Akçam söyleşide, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ermenilerin ikinci sınıf vatandaş olarak algılandığını açıklarken, […]
Ermeni Meselesi Nasıl “Hallolundu”?
Taner Akçam’ın 16 Nisan’da yayımlanan kitabı Ermeni Soykırımı’nın Kısa Bir Tarihi kısa sürede yoğun ilgi gördü. Akçam’ın otuz yılı aşkın bir süredir yürüttüğü çalışmalarıyla oluşturduğu birikimden süzülen kitap, Ermeni Soykırımı’na dair sıkça sorulan soruları yanıt veriyor. Aras Yayıncılık yayın yönetmeni Rober Koptaş, soykırımın anıldığı gün olan 24 Nisan’da Yesayan Salonu’nda Taner Akçam’ı ağırlayacak. Osmanlı İmparatorluğu […]
Feminizm, Ermeni Kadınlar ve Hayganuş Mark
Lerna Ekmekçioğlu, uzun yıllara dayanan ödüllü çalışmasının ürünü olan Bir Milleti Diriltmek’te I. Dünya Savaşı’nın hemen sonrasını, önce işgal altındaki İstanbul’u, ardından Cumhuriyet’in ilk on yılını ve bu süreçte hayatta kalan Ermenileri mercek altına alıyor. Çalışma, 1915 ve sonrasında nüfusunun büyük bir kısmını ve aydın sınıfını kaybetmiş, ancak bir ulusal devlete sahip olma hayalleri de halen […]
Antep Ermenilerine Ne Oldu?
Türkiye’de ana akım tarih yazıcılığı devleti ve milliyetçi anlatıyı merkeze alarak geçmişi nasıl tahayyül edeceğimizi bizler adına belirlerken, aynı zamanda yerel tarihin nasıl yazılması gerektiğine dair sınırları da belirledi. Böylece, tarihten, coğrafyadan, yaşanmışlıklardan ve gerçeklerden bağımsız, birbirine neredeyse tıpatıp benzer anlatılar tarihyazımında baskın hale gelerek, geçmişte aslında ne olduğundan çok, olanların biz yurttaşlar tarafından nasıl […]
Surp Agop Mezarlığı’ndan Gezi Parkı’na: Bitmeyen Bir Gasp Hikayesi
İstanbul’un kalbinin, Taksim Meydanı’nın hemen yanı başındaki Surp Agop Ermeni Mezarlığı ve Kilisesi arazisinin hikâyesi, Cumhuriyet Türkiyesi’nin gayrimüslimlere yönelik politikalarının en açık şekilde cisimleştiği tarihi bir olaydır. Ta Kanuni Sultan Süleyman zamanında Ermeni toplumunun mülkiyetine geçen ve yüzyıllar boyunca da öyle kalan bu arazi, 1930’lu ve 40’lı yıllarda önce devletin (yargının) hukuksuz kararlarıyla yerel yönetime, […]
1930’lar Türkiyesinde Hatay Meselesi ve Ermeniler
1930’lu yıllar boyunca, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin dikkati sınır boylarında, özellikle de Hatay, İskenderun ve çevresindeki bölge üzerindeydi. Ermeni nüfusun tüm hareketleri de yakından izleniyordu, zira bölgedeki tüm taraflar içinde Ermeniler önemli bir nüfusa sahipti. Ancak, 1939’da Hatay’ın Türkiye’ye bağlanmasının kesinleştiği andan itibaren, hiçbir şey Ermenileri bölgede tutmaya yetmedi, çünkü geçmişin yaraları hep belleklerdeydi. Böylece Ermeniler […]
Cumhuriyetin Yüzüncü Yılına Doğru Yurttaşlığı Yeniden Tartışmak
2020’de ilkini gerçekleştirdiğimiz Hrant Dink Umut Konuşması kürsüsünde bu kez Füsun Üstel var. Milliyetçilik, kimlik ve kültür politikaları üzerine çalışan Prof. Üstel, konuşmasında 100. yılına yaklaşan Cumhuriyet’in yurttaşlık projesinin ne ölçüde başarılı olduğunu tartışıyor. 1980’li yıllların ikinci yarısından itibaren yurttaşlık teorileri ve pratikleri sosyal bilimler alanında canlı bir tartışma konusu haline geldi. Bu süreç Türkiye’de […]
Misak Manuşyan ve 23’ler Anması
Nazizm’in katlettiği ölümsüz Kızıl Afiş direnişçilerini birlikte anıyoruz. Louis Aragon’un ünlü şiiriyle unutulmazlar arasına giren, göçmen işçilerden oluşan Manuşyan Grubu üzerine bir film ve konferans. 13.00 – Suç Ordusu film gösterimi (yön: Robert Guédiguian) Alman işgali altındaki Paris’te, Misak Manuşyan önderliğindeki direniş grubunun Nazizm’e ve işbirlikçilere karşı verdiği mücadele. 15.30 – Janet Barış ile film […]
Sol ve Ermeni Meselesi
Aras yayın yönetmeni Rober Koptaş, dünya ve Türkiye solunun Ermeni meselesine bakışını, konunun en yetkin isimlerinden Masis Kürkçügil’le konuştu. Kürkçügil’in Marks’tan Rosa Luxemburg’a, oradan Türkiye’ye ve günümüze etraflı değerlendirmesini buradan veya Youtube kanalımızdan izleyebilir, podcast olarak Spotify’da dinleyebilirsiniz.